Verenigingsrecht

De wettelijke regeling van de vereniging staat in titel 2 van boek 2 BW. Echter, je hebt ook titel 1 nodig, in het bijzonder art. 2:8, 2:9, 2:10 en 2:13-2:16. Het is echter vaak nuttiger om te beginnen met de statuten en reglementen van je vereniging. De meeste van deze wetsartikelen vermelden namelijk dat er in de statuten van kan worden afgeweken. 

Hoofdpunten uit de wet

• Oprichting: een vereniging kan worden opgericht bij de notaris, maar ook zonder notaris. Een vereniging kan zelfs "spontaan" ontstaan, als een losse club steeds meer als vaste organisatie gaat werken. Schriftelijke statuten zijn niet nodig, een inschrijving bij de KvK ook niet, maar wel aan te bevelen (zelfs als de vereniging niet notarieel is opgericht). (art. 2:26-2:30 BW)
• Lid worden en einde lidmaatschap (art. 2:33-36 BW): Nederland heeft de grondwettelijke vrijheid van vereniging. Dat betekent (in principe) dat een vereniging leden niet kan dwingen om lid te blijven, dat een vereniging zelf besluit wie ze toelaat als lid, en dat geen toestemming nodig is van de overheid om een vereniging op te richten. Er is een uitgebreide wettelijke regeling voor royement (ontzetting), waar je als bestuur goed op moet letten. Er is ook regeling voor opzegging van het lidmaatschap door de vereniging of door het lid. Leden die willen opzeggen hebben echter vooral te maken met de regeling in de statuten en reglementen.
• In de ALV hebben in principe alle leden 1 stem, maar je kan in de statuten ook constructies invoeren met een ledenraad, afgevaardigden en andere stemverdelingen. Op verzoek van een voldoende aantal leden moet het bestuur een ALV organiseren, anders kunnen leden dat zelf. Let op: niet elke vergadering van leden is een ALV, een ALV is pas officieel als hij op de juiste manier bijeen is geroepen, en vooral: door de juiste personen. Op dit punt is de rechtspraak opeens formeel: denk niet dat je een nieuw bestuur kan benoemen op een door bezorgde leden georganiseerde vergadering, zelfs als heel veel of bijna alle leden aanwezig zijn, als het geen officiële ALV is. (art. 2:38-41).  
• Het bestuur bestuurt de vereniging en kan overeenkomsten sluiten namens de vereniging (2:44, 2:45). De ALV kiest de bestuursleden (2:37). Echter, dit kan in notariële statuten tamelijk worden ingeperkt met constructies als bindende voordrachten en externe bestuursleden.
• Er is een tamelijk strenge regeling voor het wijzigen van de statuten (2:42 en 2:43 ). Er is ook een uitgebreide regeling voor de jaarrekening (niet voor de begroting) (2:48-50, het meeste wat er staat geldt alleen voor grote verenigingen). De regels voor het opheffen van een vereniging (ontbinding) staan in art. 2:42 lid 4 en art. 2:23a, 2:23b, 2:23c en 2:24 BW. 
• Houdt het bestuur of de vereniging zich bij het nemen van besluiten niet aan de procedures in statuten of aan de reglementen: je hebt 1 jaar om een rechtszaak aan te spannen, en deze vervaltermijn is hard (art. 2:15 lid 5;).